Με  θρησκευτική ευλάβεια και κατάνυξη,  εψάλη  το απόγευμα της 1η Φεβρουαρίου, ο πανηγυρικός εσπερινός της Υπαπαντής στο παλιό Πυλί.

Στον εσπερινό χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ ο οποίος  θα παραμείνει στο Πυλί για τον Όρθρο και την Θεία Λειτουργία.

Τον Σεβασμιώτατο πλαισίωναν ο Γενικός Αρχιερατικός, Πρωτοπρεσβύτερος π. Ιωάννης, ο Αρχιμανδρίτης του στρατού π. Σοφρώνιος και οι Ιερείς: π. Κωνσταντίνος Κουκούλας, π. Ηρακλής Ζωγραφάκης, π. Αναστάσιος Τσουκνιάς, π. Ιωαννης Καραγιάννης και π. Βαγιανός – Ιωάννης Κώστογλου

Τους ύμνους απέδωσε χορός ιεροψαλτών υπό τον  Πρωτοψάλτη Μιχάλη Ανδρέου, Γιώργος Σανιδάς, Αναστάσιος Γιακουμής, Γιώργος Μαστορόπουλος, Γιάννης Βαμβακάς, Γιώργος Κανδύλης και Γ. Κιάρης.

Παρόντες ήταν μεταξύ άλλων: Ο Διοικητής της 80 ΑΔΤΕ, Ταξίαρχος Αριστείδης Καβαρλίγκος, οι Αντιδήμαρχοι Γεωργία Κασιώτη. Κατερίνα Χατζηθωμά Κυπραίου και Ματίνα Βουκελάτου-Χριστοδουλίδη, η Έπαρχος Κω Νισύρου Ντίνα Σβύνου, η Εντεταλμένη Δημοτική σύμβουλος Διονυσία Γιαννούλη, ο Πρόεδρος Πυλίου Νεκτάριος Χατζησεβαστός, Ασφενδιού Σεβαστιανός Παρβέρης, ο πρώην Πρόεδρος Μιχάλης Γιωργαλλής, η Πανεπιστημιακός Κατερίνα Παπαθωμά,  η νομικός της Ιεράς Μητροπόλεως κ. Αφροδίτη Μπιλλήρη-Αβρίθη και πολλοί προσκυνητές .

Πλήθος κόσμου από όλο το νησί έφτασαν από νωρίς ενώ συνεχίζεται η προσέλευση ακόμη όπως και κάθε χρόνο αφού είναι πολλοί αυτοί που ξημερώνονται για τη χάρη της Παναγίας. 

Δυναμικό "παρών" έδωσαν φέτος και οι "Μαύροι Λυκοι" που βοήθησαν τα μέγιστα ενώ πρόσφεραν με τις γυναίκες του χωριού παραδοσιακές νοστιμιές, ενώ δεν έλειψαν και οι παραδοσιακοί λουκουμάδες που κάθε χρόνο φροντίζουν οι πιστοί. 

Η ημέρα της Υπαπαντής εορτάζεται σε ανάμνηση του ερχομού του βρέφους Ιησού στο Ναό των Ιεροσολύμων και στον καθαρισμό της Παναγίας από τη λοχεία.

Ιστορία

Στα τέλη του 11ου αιώνα στην Κω κατέφυγε ο Όσιος Χριστόδουλος μετά από πρόσκληση από τον Κώο μοναχό Αρσένιο Σκηνούρη. Ο Χριστόδουλος ήταν ηγούμενος στη μονή του Στύλου στο όρος Λάτρος, κοντά στη Μίλητο, κατέφυγε στη Στρόβιλο της Μικράς Ασίας, πέρασε στην Κω, όπου ίδρυσε στο Παλαιό Πυλί τη μονή της “Παναγίας των Καστριανών”, και κατέληξε στην Πάτμο, όπου ίδρυσε το 1088 την περίφημη μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου.

Οι πρώτες πληροφορίες για την καστροπολιτεία προέρχονται από το αρχείο της Μονής της Πάτμου. Με χρυσόβουλο του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού το 1085 (μεταγραφή) επικυρώνεται η δωρεά στο μοναχό Χριστόδουλο «τό τε Καστέλον εγχωρίως λεγόμενον και εν τώ πρακτικώ Καστριανόν αναγραφόμενον…«. Επόμενη μνεία του Παλαιού Πυλιίου γίνεται το 1288 σε αναφορά-δέηση κατοίκων της Κω προς τον Ανδρόνικο Β΄ Παλαιολόγο σχετικά με τη μονή των Σπονδών όπου αναγράφεται «καστροφύλαξ Πηλίου Ιωάννης ο Στεριώνης«.

Το κάστρο ήταν ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια του πληθυσμού της Κω κατά την ιπποτική περίοδο. Το 1449 ο μάγιστρος de Lastic διατάζει τους κατοίκους της Κω να συγκεντρωθούν στο κάστρο του Πυλιού για να προφυλαχτούν από επικείμενη τουρκική επιδρομή. Κατά την τουρκική πολιορκία της Κω το 1457 εδώ βρίσκουν καταφύγιο οι κάτοικοι της Νεραντζιάς και σώθηκαν επειδή ήταν απρόσβλητο. Το 1461 το τάγμα αποφασίζει τη μεταφορά του πληθυσμού της Κω στη Ρόδο, εγκαταλείπει όλα τα κάστρα του νησιού πλην του Παλιού Πυλιού, το οποίο θα συνέχιζε να ενισχύεται με άνδρες και πυρομαχικά. Δεν υπάρχουν πάντως πληροφορίες αν αυτό έγινε τελικά.

Στο σεισμό του 1493 το κάστρο έπαθε μεγάλες ζημιές και το τάγμα τον επόμενο χρόνο έστειλε επιτροπή στο «Castello di Pilli» για την αποκατάστασή τους. Το 1523 η Κως, μετά τη Ρόδο, καταλαμβάνεται από τους Τούρκους. Το 1526 σύμφωνα με το «ημερολόγιο» του Βενετού Marino Sanuto (πολύτιμο έργο για τη βενετική, ιταλική, ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική ιστορία) οι χριστιανοί κάτοικοι του κάστρου του Πυλιού στο νησί της Κω επαναστάτησαν, κατέκοψαν όλους τους Τούρκους, και μόνοι αυτοί παρέμειναν κύριοι του φρουρίου. Ο Τούρκος διοικητής της Ρόδου εξόπλισε δέκα γαλέρες και μερικά πλοία που έτυχε να βρίσκονται στη Ρόδο, και ξεκίνησε να πάει να ανακαταλάβει το κάστρο. Οι επαναστάτες αποφάσισαν τότε να παραδοθούν με όρους. Δυο δικοί τους, που είχαν σταλεί για να διαπραγματευθούν, συνελήφθησαν, τον ένα τον παλούκωσαν και τον άλλο τον έστειλαν πίσω στο κάστρο να πει, ότι όλους θα τους περάσουν «εν στόματι μαχαίρας», ακόμη και τα μωρά στις κούνιες. Το πώς εξελίχθηκε αυτή η ιστορία δεν είναι γνωστό.

Τελευταία πληροφορία για το Παλιό Πυλί έχουμε απο τον Ιάκωβο Ζαράφτη, σύμφωνα με τον οποίο ο οικισμός και το κάστρο εγκαταλείφθηκε το 1813 ή κατ’ άλλους το 1830 εξαιτίας επιδημίας, που αποδεκάτισε τον πληθυσμό.