Στην κατάμεστη από κόσμο αυλή του 7ου δημοτικού σχολείου Κω, πραγματοποιήθηκε η μουσικοχορευτική παράσταση με τίτλο «Μικρασία Χαίρε» από το Λύκειο Ελληνίδων-Παράρτημα Κω, με την στήριξη του ΔΟΠΑΒΣ στο πλαίσιο των Θερινών Ιπποκρατείων 2022 και τη συμμετοχή της Μικρασιατικής ορχήστρας «Μανουσάκια» με τον μαέστρο κ. Στάθη Μανούσου, να απευθύνει χαιρετισμό μαζί με την αντιδήμαρχο πολιτισμού Σέβη Βλάχου. Την εκδήλωση μεταξύ άλλων, τίμησαν με την παρουσία τους, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κωου και Νισύρου κκ.Ναθαναηλ, ο δήμαρχος Κω Θεοδόσης Νικηταράς, εκπρόσωπος της 80 ΑΔΤΕ, εκπρόσωπο συλλόγων και φορέων, καθώς και πλήθος κόσμου. 

Χαιρετισμό απηύθυναν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κώου και Νισύρου κ. Ναθαναήλ, ο Δήμαρχος Κω Θεοδόσης Νικηταράς και η αντιδήμαρχος πολιτισμού Σέβη Βλάχου. 

Η εκδήλωση,  είναι  εμπνευσμένη από το ομώνυμο βιβλίο του Ηλία Βενέζη, και αποτελεί εκδήλωση τιμής και μνήμης για τα 100 χρόνια από τη μικρασιατική καταστροφή και τους πληθυσμούς που εκδιώχθηκαν βίαια από τις πατρίδες τους.

Στην παρουσίαση-αφήγηση, η γραμματεάς του Λυκείου Ελληνίδων Κω και αντιπρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Κω, Σμαραγδή Παρισίδη η οποία έκανε μια αξιόλογη αναφορά με  πολύτιμα ιστορικά στοιχεία, που ζωντανεύουν μέσα μέσα από ένα νοερό μουσικοχορευτικό ταξίδι στις κυριότερες πατρογονικές εστίες των Μικρασιατών. Πόντος, Καππαδοκία, Προποντίδα, Βιθυνία, Νικομήδεια, Κωνσταντινούπολη, Συλληβρία, Ρεδαιστός, Προύσσα, Αιβαλί, Πέργαμος, Σμύρνη, Ικόνιο, Αλάτσατα, Μελί, Κιουτάχεια, Σύλλη, Αλικαρνασσός, αμέτρητες ιστορικές πολεις και περιοχές της Μικρασίας ζωντανεύουν μέσα από περιγραφές, αφηγήσεις με την πλούσια πατροπαράδοτη μουσικοχορευτική παράσταση που ετοίμασαν τα χορευτικά τμήματα του Λυκείου Ελληνίδων Κω! Συγκινητική στιγμή, η αφήγηση της κ.Λεμονιάς Ρεϊση  με κείμενό από τα βιώματα  της Φιλιώς Χαϊδεμένου και  το τραγούδι προσφυγιάς από τον ιεροψάλτη της Μητροπόλεως Κω Γιάννη Πεταλά.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΜΑΡΑΓΔΗ ΠΑΡΙΣΙΔΗ

Καππαδοκία

Η  μουσική παράδοση της Καππαδοκίας χαρακτηρίζεται από το έντονο στίγμα της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης που διαπότισε τα ήθη των ρωμιών, καθώς επίσης και από τη ρυθμική και ιδιαίτερα χαρισματική κίνηση στα πολλά και διαφορετικά είδη χορών που διαθέτει αυτή η περιοχή της κεντρικής ανατολίας.

Οι καππαδόκες σε κάθε κοινωνική συγκέντρωση, δημόσια, οικογενειακή ή φιλική τραγουδούσαν και χόρευαν.  οργανώνονταν γλέντια  στους αρραβώνες, στους γάμους, στα βαφτίσια, στις ονομαστικές εορτές, όταν ξενιτεύονταν κάποιος συγγενής ή φίλος.

Οι χοροί και τα τραγούδια των καππαδοκών διακρίνονται σε 2 γενικές κατηγορίες θρησκευτικούς τελετουργικούς και του γλεντιού.

Η γλώσσα των τραγουδιών στα περισσότερα είναι στην καραμανλίδικη διάλεκτο και στα υπόλοιπα τραγούδια χρησιμοποιείται η καππαδοκική διάλεκτος, ανάλογα με την περιοχή.

Το ύφος σε όλους τους χορούς είναι σεμνό και βαθιά μυσταγωγικό.

Οι χοροί της Καππαδοκίας και γενικότερα των Ελλήνων της μικράς Ασίας, διακρίνονται για τη σεμνότητα τους .

Παρατηρείται σταθερό πάτημα με όλο το πέλμα.

Το σώμα σχεδόν αλύγιστο δείχνει και αυτό σεμνότητα .

Τέλος τα χέρια κινούνται μπροστά στο στήθος και οι κινήσεις τους δεν υπερβαίνουν το ύψος του κεφαλιού.

‘Όταν δεν κρατούν κάτι στα χέρια τότε ενώνουν τα 3 δάχτυλα των χεριών τους όπως όταν κάνουμε τον σταυρό μας.

Η  θρησκεία επηρέασε τους χορούς της Καππαδοκίας ώστε αυτή στο μεγαλύτερο μέρος τους να είναι αισθητικοί  όχι αισθησιακοί όπως οι χοροί της ανατολής.

Η θρησκευτικότητα των ανθρώπων επέδρασσε με αποτέλεσμα οι χοροί να παρουσιάζουν τελετουργική μορφή.

Θα δούμε λοιπόν, χορούς από Καππαδοκία,  ξεκινώντας  από

το  εζ βασιλη η ολονύκτια αυτή Προσκυνηματική πομπή , ο χορός προς τιμήν του αγίου βασιλείου, γινόταν σε ανάμνηση του θαύματος της διάσωσης της πόλης της Καισαρείας

ντι Πάσχα ο χορός που χορεύονταν την Κυριακή του Θωμά για να αποχαιρετήσουν το Πάσχα .

τσακιτζης ο χορός που μιλάει για  τον μυθικό λαϊκό ήρωα τούρκων και Ελλήνων της Μ. Ασίας, της Αν. Ρωμυλίας και της πόλης. Ο τσακιτζής ήταν ένας ληστής-αντάρτης (ρομπέν των δασών) υπερασπιστής των φτωχών, που στα δημοτικά άσματα της εποχής έκλεβε τους πλούσιους για να βοηθήσει τους φτωχούς και να παντρέψει άπορες κοπέλες.

και  τέλος

την  σουρουντινα  ήταν χορός που, όπως ισχυρίζονται οι μιστιώτες, τον χόρευαν μόνο αυτοί και οι χριστιανοί του σεμέντερε, και μοιάζει σαν αναπαράσταση κάποιου γεγονότος, ίσως αρπαγής χριστιανής κοπέλας από τούρκους, όπως λένε και οι στίχοι ενός από τα τραγούδια που τραγουδιόνταν σ' αυτόν το χορό. Μετείχε συνήθως σ' αυτόν, σαν οδηγός στο χορό των γυναικών, ένας άντρας. Τον έβαζαν μπροστά για να τις "σουρουντίσει", να τις τραβήξει δηλαδή, όπως λένε.

 Ερυθραία

Ερυθραία ονομάζεται η χερσόνησος της μικράς Ασίας ανάμεσα στη Σμύρνη και τη Χίο με συνεχή μακραίωνη παρουσία του ελληνισμού από τον ενδέκατο αιώνα προ Χριστού έως το 1922 με ονομαστά ελληνικά χωριά και πόλεις Αλάτσατα, Βουρλά, Τσεσμές, κάτω Παναγιά, μέλι σιβρισάρι ρέιζ ντερε και άλλα. Περιοχές πλούσιες από το εμπόριο της σταφίδας που την ονόμαζαν λύρα με οργανωμένη κοινοτική ζωή, ελληνικά σχολεία εκκλησίες, συλλόγους, συντεχνίες και λέσχες σε άμεση επικοινωνία με τη γειτονική Σμύρνη την κοσμοπολίτισσα.

Οι διασκεδάσεις και τα πανηγύρια άφθονα η μουσική τα τραγούδια οι χοροί πανταχού παρόντα σε βίζιτες, επισκέψεις δηλαδή,βεγγέρες, και ζεύκια όπως ονόμαζαν τα γλέντια. Συνόδευαν το τραγούδι τους με τουμπελέκια και νταβάδες, ταψιά και κυρίως οι γυναίκες ταίριαζαν αυτοσχέδια δίστιχα για κάθε περίσταση έρωτα, πόνο και χαρά δίστιχα εύθυμα, ελεύθερα συχνά τολμηρά από μια κοινωνία που δεν διστάζει να εκφράσει ανοιχτά τα αισθήματά της και δίνει στη γυναίκα μια θέση πρωταρχική συρτά, μπάλοι ζεϊμπέκη, καρσιλαμάδες, χασάπικα, αμανέδες τραγούδια στον κύκλο της ζωής και στον κύκλο του χρόνου. ένας τεράστιος πλούτος που μετά την καταστροφή μεταφέρθηκε στις παράγκες των προσφύγων.

Στην συνέχεια θα δούμε χορούς της Ερυθραίας.

Συρτά που στην αλλαγή της επωδού  αλλάζουν βήμα η γίνονται μπαλαριστοι όπως την γιατζηλαριανη ,το γιαρουμπι και το συλλογισμένο «Σε θωρώ»

Καρσιλαμάδες όπως ο αττάρης ο πιο χαρακτηριστικός χορός των αλατσάτων που χορεύεται σταυρωτά από τέσσερα άτομα, άντρες ή ζευγάρια,  «το μπαρμπούνι μου θαλασσινό» και την   Γιωργίτσα .

Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη

Στη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη  πάμε τώρα.

Ανάλογοι με την κοινωνική τάξη ήταν και οι χοροί.

Οι αστοί, επηρεασμένοι από τη δύση, χόρευαν καντρίλιες, λανσιέδες, πόλκα, φοξ, βαλς κι ό,τι άλλο ήταν τότε της μόδας.

Η  μεγάλη όμως μάζα του λαού, παρέμενε πιστή στους πατροπαράδοτους χορούς.

Μπάλοι σε πολλές παραλλαγές, με ποικιλία μελωδιών και βημάτων, άλλοτε πιο συρτοί κι άλλοτε πιο ελεύθεροι.

Καλαματιανά ή τσάμικα, αλέστικα (εύθυμα) συρτά σε αιγαιοπελαγίτικο ύφος, αργά ή γρήγορα χασάπικα και κυρίως χοροί αντικριστοί ή καρσιλαμάδες.

Οι άντρες αγαπούσαν ιδιαιτέρως το ζεϊμπέκικο και τον αφτάλικο, χορούς βαρείς με ύφος αρρενωπό, που απαιτούν αυτοσχεδιασμούς και μεγάλη δεξιοτεχνία στα βήματα, στις κινήσεις των χεριών και του κορμιού.

Η ιωνική μουσική είναι τέχνη μεγάλη και σπουδαία, με ύφος μοναδικό κι απαράμιλλο ήθος και αποτελεί έναν από τους μυστικούς ομφάλιους λώρους που μας δένουν άρρηκτα με τις ιστορικές ελληνικές πατρίδες της Μικρασίας.

Ξακουστά ήταν τα θρησκευτικά πανηγύρια της Παναγιάς στο μπουρνόβα, τα βουρλά, το Αϊβαλί, τα Αλάτσατα, τα Μούγλα και τη νέα Φώκαια, της Αγ.Αναστασίας στο χορόσκιοϊ τση Μανησάς, του Αη-Γιώργη στο Γκιούλμπαξε, στην Πέργαμο και το Αϊβαλί, της Αγιά-Παρασκευής στη Μενεμένη, του Αη-Γιάννη στο σεβντίκιοϊ, στο Μπουτζά, στο Γέροντα, στον Κιρκιντζέ και στο Μελί κι άλλα πολλά, όπου συνέρρεαν χιλιάδες προσκυνητές και πανηγυριώτες απ’ όλη την περιφέρεια.

Και στην προσφυγιά επέζησε το τραγούδι της Μικρασίας.

Οι παράγκες κι οι συνοικισμοί πλημμύριζαν κάθε βράδυ με τα προσφυγικά τραγούδια, με τα οποία οι Μικρασιάτες έσβηναν τον καημό τους κι απάλυναν τον πόνο τους για τη χαμένη πατρίδα.

Τώρα θα ακούσουμε ένα κείμενό από τα βιώματα  της Φιλιώς Χαϊδεμένου.

Συνεχίζουμε με τις φωτιές της Ερυθραίας  ένας χορός αφιερωμένος στην  πυρπόληση της Σμύρνης

Σμυρναίικος μπάλος με το άκουσμα «καλέ συ Παναγία μου»

καρσιλαμά όπως «σε καινούργια βάρκα μπήκα» και «αραμπάς περνά»

Την ρουμπαλιά  που είναι χασαποσέρβικο και το «τέσσερα ματιά δυο καρδίες» συρτός  οπού είναι χοροί  από την Αρτάκη Κυζικου

Το αγαπημένο για όλους «αιβαλιωτικο ζεϊμπέκικο»και τέλος«πολίτικο χασάπικο»