Η επόμενη ημέρα του ελληνικού Τουρισμού
Τουρισμός
30/09/2020

 Η επόμενη ημέρα του ελληνικού Τουρισμού ΓΝΩΜΗ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 29/09/2020 Του Ιωάννη Γκιτσάκη *

Στο πρώτο από τα δώδεκα συνολικά άρθρα μου, που δημοσιεύτηκαν από τον Απρίλιο στο Χρήμα & Τουρισμός, με αντικείμενο τις επιπτώσεις του κορονοϊού στον ελληνικό τουρισμό, το οποίο είχε τίτλο «Ο Γολγοθάς του τουρισμού – Μπορεί να σωθεί η φετινή τουριστική περίοδος;», ανέπτυξα ορισμένες προτάσεις για το πως θα μπορούσε να σωθεί η φετινή, δύσκολη τουριστική περίοδος του ελληνικού Τουρισμού. Η πρώτη πρόταση αφορούσε τις αγορές εκτός Ευρώπης και ιδίως τις αγορές της Ρωσίας και της Κίνας. Για τη μεν Ρωσία δεν βοήθησαν τελικά τα επιδημιολογικά δεδομένα, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να ανοίξει τα σύνορά της στους Ρώσους τουρίστες μόλις στις 7 Σεπτεμβρίου. Για τη δε Κίνα και τις υπόλοιπες αγορές της Ασίας δεν έγινε κάποια συντονισμένη προσπάθεια προσέλκυσης τουριστών. Έτσι, μοιραία, το κομμάτι των τουριστικών αγορών εκτός Ευρώπης φαίνεται ότι χάθηκε για φέτος. Η δεύτερη πρόταση αφορούσε την Ευρωπαϊκή αγορά και συγκεκριμένα τη δημιουργία ενός κοινού ευρωπαϊκού μηχανισμού για την ασφαλή μετακίνηση τουριστών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα βασικά χαρακτηριστικά του οποίου ανέπτυξα σε επόμενο άρθρο μου. Η ελληνική κυβέρνηση πρότεινε πράγματι στα αρμόδια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τη θεσμοθέτηση κοινών κανόνων για τη μετακίνηση τουριστών, κάτι που τελικά δεν έγινε δεκτό. Επίσης, απορρίφθηκε και η πρόταση για διενέργεια τεστ κορονοϊού στις χώρες προέλευσης των τουριστών, 72 ώρες πριν από την αναχώρησή τους. Έτσι, προκρίθηκε αναγκαστικά η λύση της διενέργειας δειγματοληπτικών ελέγχων κατά την άφιξη των ξένων τουριστών στη χώρα μας. Οι έλεγχοι αυτοί αποδείχτηκαν μεν αποτελεσματικοί σε μεγάλο βαθμό, πλην όμως δεν κατάφεραν να αποτρέψουν πλήρως την είσοδο τουριστών θετικών στον κορονοϊό, γεγονός που όπως φαίνεται συντέλεσε στη διασπορά του κορονοϊού στη χώρα μας από τις αρχές Αυγούστου. Από την άλλη πλευρά, η έλλειψη κοινών ευρωπαϊκών κανόνων για την ασφαλή μετακίνηση τουριστών οδήγησε σε ένα πραγματικό μπάχαλο στον τομέα του τουρισμού, καθώς κάθε χώρα προέβλεψε δικά της κριτήρια για τις λίστες των «πράσινων», «πορτοκαλί» και «κόκκινων» χωρών και για τη θέση σε καραντίνα των πολιτών της που επέστρεφαν από διακοπές σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, όχι μόνο την ταλαιπωρία των τουριστών, αλλά και την απώλεια ενός σημαντικού αριθμού Ευρωπαίων τουριστών για τη χώρα μας, από τα μέσα Αυγούστου και μετά. Μοιραία λοιπόν και το κομμάτι των Ευρωπαίων τουριστών φαίνεται πως χάθηκε σε σημαντικό βαθμό για φέτος. photo EC ελληνικού Τουρισμού Φωτό: EC Οι σοβαρές συνέπειες της έλλειψης κοινών ευρωπαϊκών κανόνων οδήγησαν, έστω και καθυστερημένα, τους μεγαλύτερους φορείς του ευρωπαϊκού τουρισμού, στο να απευθυνθούν προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να απαιτήσουν το αυτονόητο: Κοινούς κανόνες για την ασφαλή μετακίνηση τουριστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγκάστηκε να προχωρήσει σε πρόταση για θέσπιση ορισμένων κοινών ευρωπαϊκών κανόνων για τη μετακίνηση Ευρωπαίων τουριστών, η οποία περιλαμβάνει κοινά κριτήρια και κατώτατα όρια για τη λήψη αποφάσεων από τα κράτη μέλη αναφορικά με τη θέσπιση ταξιδιωτικών περιορισμών, αποτύπωση των κοινών κριτηρίων με χρήση συμφωνημένου χρωματικού κώδικα, κοινό πλαίσιο για τα μέτρα που εφαρμόζονται σε ταξιδιώτες που προέρχονται από περιοχές υψηλού κινδύνου και σαφή και έγκαιρη ενημέρωση των τουριστών σχετικά με τυχόν περιορισμούς που ισχύουν στα κράτη μέλη. Κάλλιο αργά, παρά ποτέ βεβαίως, αλλά δεν μπορώ να μην σχολιάσω και το timing αυτής της πρότασης, η οποία διατυπώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές Σεπτεμβρίου, δηλαδή ουσιαστικά μετά τη λήξη της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου για τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου και πριν από την έναρξη της χειμερινής τουριστικής περιόδου για τις χώρες της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης! Καθόλου τυχαίο γεγονός θα έλεγα. Τέλος, η τρίτη πρόταση αφορούσε την εγχώρια αγορά του ελληνικού Τουρισμού και συγκεκριμένα το σχεδιασμό ενός ειδικού προγράμματος επιδοτούμενων διακοπών για τους Έλληνες πολίτες, μέσω της χορήγησης τουριστικών vouchers, προκειμένου να ενισχυθούν τόσο οι πληττόμενες τουριστικές επιχειρήσεις όσο και οι δικαιούχοι του προγράμματος, όπως ανέπτυξα σε σχετικό άρθρο μου. Εδώ πράγματι, η κυβέρνηση ανταποκρίθηκε και δημιούργησε τρία προγράμματα τουριστικών vouchers (πρόγραμμα «Τουρισμός για όλους» του Υπουργείου Τουρισμού, ενισχυμένο πρόγραμμα κοινωνικού τουρισμού του ΟΑΕΔ και του Υπουργείου Εργασίας και εταιρικά holiday vouchers για εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα). Τα προγράμματα αυτά φαίνεται πως είχαν επιτυχία. Μέσω του ενισχυμένου προγράμματος κοινωνικού τουρισμού ενεργοποιήθηκαν συνολικά 71.332 επιταγές το μήνα Αύγουστο, ενώ οι αιτήσεις του προγράμματος «Τουρισμός για όλους» έφτασαν συνολικά τις 424.031 και πραγματοποιήθηκε κλήρωση για την ανακήρυξη των τελικών δικαιούχων. Φαίνεται λοιπόν ότι το στοίχημα του εγχώριου τουρισμού κερδήθηκε σε μεγάλο βαθμό. Θα μπορούσε μάλιστα και να κερδηθεί πλήρως, εάν το πρόγραμμα «Τουρισμός για όλους» είχε προβλέψει μεγαλύτερο αριθμό δικαιούχων. Πράγματι, όπως είχα επισημάνει στο σχετικό άρθρο μου, «Κάθε πολίτης, που θα εκλάβει τα τουριστικά vouchers ως ένα κίνητρο για να προγραμματίσει φέτος διακοπές στην Ελλάδα, θα πρέπει να ενταχθεί στους δικαιούχους του προγράμματος. Τούτο διότι, ο μέσος δικαιούχος θα διαθέσει τελικά, στις άμεσα ή έμμεσα εμπλεκόμενες με τον τουρισμό επιχειρήσεις, ένα χρηματικό ποσό σημαντικά υψηλότερο από αυτό της ονομαστικής αξίας του τουριστικού voucher». Κάνοντας λοιπόν τον απολογισμό των πρώτων οκτώ μηνών του 2020 του ελληνικού Τουρισμού, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η φετινή τουριστική περίοδος δεν κατάφερε τελικά να σωθεί. Ο ελληνικός τουρισμός δέχτηκε πράγματι ένα πολύ ισχυρό οικονομικό πλήγμα. Το σημαντικό όμως είναι πως άντεξε και πως κατάφερε να σταθεί όρθιος, σε αντίθεση με ότι συνέβη σε άλλες ανταγωνιστικές χώρες. Και αυτό αποτελεί σίγουρα μία καλή παρακαταθήκη για το έτος 2021 και για τις επόμενες χρονιές, όπως δείχνουν ήδη οι πρώτες σχετικές εκτιμήσεις. Θα πρέπει λοιπόν άμεσα να ξεκινήσει η μάχη της επόμενης ημέρας. Η μάχη της προσαρμογής του ελληνικού τουρισμού στη μετά κορονοϊό εποχή. Για να κερδηθεί η μάχη αυτή απαιτείται να εκπονηθεί και να υλοποιηθεί άμεσα ένα στρατηγικό σχέδιο για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού, το οποίο θα βασίζεται σε ένα καινούριο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης. Ας δούμε ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι βασικοί άξονες του μοντέλου αυτού του ελληνικού Τουρισμού: (1) Αναβάθμιση του Υπουργείου Τουρισμού. Όπως ανέπτυξα σε σχετικό άρθρο μου με τίτλο «Μην πυροβολείτε το Υπουργείο Τουρισμού – Ο νέος επιτελικός ρόλος του Υπουργείου στη μετά τον κορονοϊό εποχή», είναι πραγματικά αδιανόητο, για μία κατεξοχήν τουριστική χώρα, στην οποία ο τουρισμός θεωρείται ως η «βαριά βιομηχανία» της και αντιπροσωπεύει τουλάχιστον το 20% του ΑΕΠ της, το Υπουργείο Τουρισμού να βρίσκεται στην τελευταία θέση της σειράς τάξης των Υπουργείων. Η πανδημία του κορονοϊού θα πρέπει να αποτελέσει την αφορμή αλλά και την ευκαιρία για να γίνει το αυτονόητο: Να αναβαθμιστεί τυπικά και ουσιαστικά το Υπουργείο Τουρισμού, να εξοπλιστεί με νέες αποφασιστικές αρμοδιότητες και να στελεχωθεί με νέο, εξειδικευμένο στελεχιακό δυναμικό, προκειμένου να καταφέρει να ανταποκριθεί στο νέο επιτελικό του ρόλο. Το ρόλο ενός παραγωγικού Υπουργείου, που θα είναι επιφορτισμένο με τη βαριά και ίσως τη μοναδική εναπομείνασα βιομηχανία της χώρας. (2) Υλοποίηση μεγάλων τουριστικών projects. Η Ελλάδα θα πρέπει να δώσει ένα ισχυρό σήμα για το τουριστικό μοντέλο της επόμενης ημέρας, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας ορισμένα μεγάλα και εμβληματικά τουριστικά projects που θα σηματοδοτήσουν την απαρχή μιας νέας εποχής. Τέτοια εμβληματικά έργα μπορούν να αποτελέσουν, η δημιουργία ενός νέου Διεθνούς Πανεπιστημίου Τουριστικών Σπουδών, το οποίο θα μπορούσε να μετατρέψει την Ελλάδα σε διεθνή κόμβο τουριστικής εκπαίδευσης, η κατασκευή νέων πρότυπων οικισμών για την ανάπτυξη του silver economy, με σκοπό τη συντονισμένη προσέλκυση εύπορων αλλοδαπών συνταξιούχων στη χώρα μας, για μακρά διαμονή ή μόνιμη εγκατάσταση, καθώς και η κατασκευή μεγάλων θεματικών πάρκων, με αντικείμενο την αρχαία Ελλάδα και την ελληνική μυθολογία, που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην προσέλκυση ποιοτικών τουριστών και στην επίτευξη του πολυπόθητου στόχου για τουρισμό τεσσάρων εποχών στη χώρα μας. (3) Κατανομή του τουριστικού προϊόντος στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Το υπάρχον μοντέλο ανάπτυξης του ελληνικού Τουρισμού είναι κατεξοχήν συγκεντρωτικό. Τα οικονομικά οφέλη της τουριστικής βιομηχανίας περιορίζονται κυρίως σε πέντε Περιφέρειες της χώρας και ιδίως σε δέκα τουριστικά νησιά. Αντίστοιχη βεβαίως είναι και η πολεοδομική και περιβαλλοντική επιβάρυνση. Η πανδημία του κορονοϊού αποτελεί μια καλή ευκαιρία για την αλλαγή αυτού του μοντέλου. Από το μοντέλο του μαζικού τουρισμού, που συγκεντρώνεται κυρίως σε δέκα δημοφιλή νησιά, θα πρέπει να περάσουμε, ενδεχομένως και αναγκαστικά, σε ένα νέο τουριστικό μοντέλο, το οποίο θα διαμοιράζει την τουριστική ανάπτυξη στο σύνολο χώρας. Αποτελεί θετική είδηση ότι το Υπουργείο Τουρισμού κινείται ήδη προς αυτή την κατεύθυνση. Πράγματι, είναι δεδομένο πως όλοι οι τουρίστες δεν αναζητούν το ίδιο τουριστικό προϊόν. Δεν αναζητούν όλοι το κοσμικό ή το δημοφιλές νησί. Πολλοί τουρίστες ήδη αναζητούν κάτι διαφορετικό, πιο ήσυχο, πιο αυθεντικό, μακριά από το μαζικό τουρισμό. Και πλέον, μακριά και από τους υγειονομικούς κινδύνους του μαζικού τουρισμού. Έτσι, το τουριστικό μοντέλο της χώρας μας θα πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες αυτές συνθήκες και στη νέα αυτή τουριστική ζήτηση. Άλλωστε, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί, ότι τα λιγότερο τουριστικά νησιά, όπως λ.χ. οι Φούρνοι, τα Ψαρά, οι Λειψοί, η Λέρος, η Χάλκη, η Κάσος, η Αστυπάλαια, η Κίμωλος, η Αντίπαρος, η Σίκινος, η Σχοινούσα, η Ηρακλειά, η Αλόννησος, η Ιθάκη κ.ά., έχουν να ζηλέψουν κάτι σε φυσική ομορφιά, σε παραλίες, σε γεύσεις, σε φιλοξενία κλπ., σε σύγκριση με τα περισσότερο δημοφιλή ελληνικά νησιά. money tourism photo © money tourism copyright photo (4) Άνοιγμα σε νέες ποιοτικές τουριστικές αγορές. Έχοντας επισκεφτεί τον Κάβο της Κέρκυρας, το Λαγανά της Ζακύνθου, την Καρδάμαινα της Κω, το Φαληράκι της Ρόδου, τη Χερσόνησο και τα Μάλια της Κρήτης, αδυνατώ πραγματικά να αντιληφθώ γιατί η χώρα μας συνεχίζει να επενδύει σε αυτό το παρωχημένο μοντέλο τουρισμού, των νεαρών Άγγλων (και όχι μόνο) τουριστών, που αντιμετωπίζουν τη χώρα μας ως partyland, με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα. Αντίστοιχη είναι η απορία μου και για τη Βόρεια Ελλάδα και ιδίως για τη Χαλκιδική και το ακολουθούμενο μοντέλο του μαζικού βαλκανικού τουρισμού. Η πανδημία του κορονοϊού θα πρέπει να αποτελέσει την αφορμή για άνοιγμα του ελληνικού Τουρισμού σε νέες τουριστικές αγορές (Ρωσία, Κίνα, Αυστραλία, Καναδά, Σιγκαπούρη, Νότια Κορέα, Ιαπωνία, Ταϊβάν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία, Κατάρ, Μπαχρέιν, Κουβέιτ κ.ά.), οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν μεγάλες «δεξαμενές» προσέλκυσης ποιοτικών τουριστών. Μάλιστα, η συγκυρία είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή, καθώς η επιθετική πολιτική της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής έχει ως αποτέλεσμα πολλοί χρήστες των social media από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ κ.ά. να προωθούν και να διαφημίζουν την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό, αντί της Τουρκίας. Συζητώντας το θέμα με παράγοντες του τουρισμού, μου επισήμαναν ότι το άνοιγμα σε νέες τουριστικές αγορές είναι δύσκολο και χρονοβόρο. Δεν θα διαφωνήσω ως προς αυτό. Αν όχι τώρα όμως, πότε; Η παγκόσμια υγειονομική κρίση αποτελεί την καλύτερη ευκαιρία για να ξεκινήσει ένα τέτοιο άνοιγμα της Ελλάδας σε νέες, ποιοτικές τουριστικές αγορές. Στον τομέα αυτό, η Μύκονος δείχνει το δρόμο, σχεδιάζοντας και υλοποιώντας στοχευμένες δράσεις προβολής και προώθησης του νησιού στις Αραβικές χώρες. Καλό θα είναι το παράδειγμά της να το ακολουθήσουν και άλλοι δημοφιλείς ή λιγότερο δημοφιλείς προορισμοί του ελληνικού Τουρισμού. Διότι, ναι μεν το brand «Μύκονος» είναι πολύ ισχυρό στο εξωτερικό, αλλά εξίσου ισχυρό είναι και το συνολικό brand «Ελλάδα». Έτσι, με σωστό σχεδιασμό και κατάλληλη προβολή, το άνοιγμα σε νέες, ποιοτικές τουριστικές αγορές θα μπορούσε να διαμοιραστεί στο σύνολο της χώρας. (5) Τουρισμός τουλάχιστον τριών εποχών. Η επέκταση της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου, αλλά και η καθιέρωση της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού τεσσάρων εποχών, αποτελούν διαρκείς στόχους του ελληνικού τουρισμού. Για να συμβεί όμως αυτό απαιτείται μία στοχευμένη διαφημιστική εκστρατεία, η οποία θα επισημαίνει ότι η χώρα μας είναι εξίσου ελκυστική την άνοιξη και το φθινόπωρο, όπως και το καλοκαίρι. Που δεν θα επικεντρώνεται στο τι μπορείς να κάνεις στην Ελλάδα την άνοιξη ή το φθινόπωρο, αλλά στο γεγονός ότι την άνοιξη και το φθινόπωρο μπορείς να κάνεις στην Ελλάδα ότι ακριβώς και το καλοκαίρι. Πράγματι, είναι δεδομένο, ότι σχεδόν όλα όσα επιζητά ο μέσος αλλοδαπός τουρίστας, που επιλέγει τη χώρα μας ως προορισμό διακοπών (ήλιος, θάλασσα, φαγητό, αρχαία, ιστορία, πολιτισμός, φυσικό τοπίο, οικιστικό τοπίο, επαφή με τους ντόπιους κλπ.), μπορεί να τα βιώσει εξίσου, τόσο την άνοιξη όσο και το φθινόπωρο και μάλιστα, ενδεχομένως καλύτερα και σίγουρα οικονομικότερα από ότι το καλοκαίρι. Είναι επίσης δεδομένο, ότι πολλοί διάσημοι προορισμοί της Ελλάδας, όπως η Αθήνα, τα δημοφιλή νησιά και οι μεγάλοι αρχαιολογικοί χώροι, προσφέρουν την ίδια τουριστική εμπειρία σχεδόν ολόκληρο το χρόνο. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η Σαντορίνη, η οποία συγκεντρώνει σημαντικό αριθμό ξένων τουριστών (κυρίως από χώρες της Ασίας) ακόμα και το χειμώνα. Τέλος, είναι δεδομένο, πως μία μεγάλη κατηγορία τουριστών, κυρίως της τρίτης ηλικίας, δυσκολεύεται να επισκεφτεί τη χώρα μας το καλοκαίρι, λόγω των υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, εφόσον υλοποιηθεί μία σωστά σχεδιασμένη και στοχευμένη (ιδίως σε συγκεκριμένες τουριστικές αγορές) διαφημιστική εκστρατεία, η Ελλάδα θα μπορούσε να κερδίσει το στοίχημα της ανάδειξής της σε τουριστικό προορισμό τουλάχιστον τριών εποχών. Στην ίδια κατεύθυνση συμβάλλει και η υλοποίηση των μεγάλων τουριστικών projects που αναφέρθηκαν παραπάνω, όπως λ.χ. η κατασκευή μεγάλων θεματικών πάρκων, με αντικείμενο την αρχαία Ελλάδα και την ελληνική μυθολογία, όπως έχω αναπτύξει στο σχετικό άρθρο μου. (6) Ποιοτικό τουριστικό προϊόν που δημιουργεί νέους τουριστικούς προορισμούς. Συχνά παραβλέπουμε το γεγονός, ότι τουριστικό προϊόν δεν δημιουργεί μόνο ο (δημοφιλής) προορισμός. Ενίοτε, το μοντέλο λειτουργεί και αντίστροφα: Το ποιοτικό τουριστικό προϊόν δημιουργεί νέο προορισμό, όπως λ.χ. στην περίπτωση του Costa Navarino στην Πελοπόννησο, της Ελούντας στην Κρήτη, του Sani Resort, του Πόρτο Καρράς και του Miraggio στη Χαλκιδική κ.ά. Αυτό είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως το Μεξικό, η Ταϊλάνδη κ.ά. Έτσι λ.χ. στο Μεξικό, πέρα από τα διάσημα τουριστικά θέρετρα της Riviera Maya (Cancun, Playa del Carmen, Tulum), η κυβέρνηση δημιουργεί και νέους τουριστικούς προορισμούς κυριολεκτικά από το μηδέν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λεγόμενη Costa Maya, στο νοτιοανατολικό άκρο της χερσονήσου του Yucatan, στην οποία, κατόπιν σχετικού κρατικού σχεδιασμού, επενδύονται σήμερα πολλά δισεκατομμύρια δολάρια από ιδιώτες και η περιοχή μετατρέπεται σταδιακά σε εξίσου δημοφιλή τουριστικό προορισμό. Δεν χρειάζεται να απαριθμήσω πόσες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας προσφέρονται για κάτι αντίστοιχο, ειδικά στη Θράκη, την Ήπειρο και την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας. (7) Δημιουργία συνδυαστικών τουριστικών πακέτων. Σίγουρα η Ελλάδα αποτελεί δημοφιλή τουριστικό προορισμό, διαθέτοντας ισχυρό brand name στο εξωτερικό. Έχει όμως να ανταγωνιστεί άλλους, εξίσου δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως λ.χ. η Ιταλία, η Αίγυπτος κ.ά. Γιατί όμως οι προορισμοί αυτοί να αποτελούν μόνο ανταγωνιστικούς τουριστικούς προορισμούς προς την Ελλάδα και να μην προσφέρονται συνδυαστικά τουριστικά πακέτα, που θα περιλαμβάνουν την Ελλάδα και τους εν λόγω προορισμούς; Γιατί θα πρέπει λ.χ. ο Κινέζος τουρίστας να μπαίνει στο δίλλημα Ελλάδα ή Ιταλία και να μην του προσφέρεται ένα συνδυαστικό τουριστικό πακέτο Ελλάδα και Ιταλία; Τα συνδυαστικά τουριστικά πακέτα αποτελούν συνήθη πρακτική και επιτυχημένα τουριστικά προϊόντα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελούν τα συνδυαστικά πακέτα προς τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας (Ταϊλάνδη, Βιετνάμ, Καμπότζη, Λάος, Μαλαισία), τα οποία προσφέρονται και από όλα τα μεγάλα ελληνικά τουριστικά πρακτορεία. Γιατί λοιπόν να μην ληφθεί πρωτοβουλία από τους φορείς του ελληνικού τουρισμού, ώστε να σχεδιαστούν από τους μεγάλους tour operators του εξωτερικού αντίστοιχα συνδυαστικά τουριστικά πακέτα και για την Ελλάδα; Όπως λ.χ. ένα πολιτιστικό πακέτο Ελλάδας – Ιταλίας (Αθήνα, Ρώμη κλπ.), ένα ιστορικό πακέτο Ελλάδας – Αιγύπτου (με έμφαση στους αρχαιολογικούς χώρους των δύο κρατών), ένα θρησκευτικό πακέτο Ελλάδας – Ισραήλ (Άγιο Όρος, Μετέωρα, Άγιοι Τόποι κλπ.), ένα πακέτο «ήλιος και θάλασσα» (Ελλάδα και Κύπρος), ένα πακέτο καλύτερων παραλιών της Μεσογείου (Ελλάδα και Ισπανία ή Τυνησία), ένα πακέτο δημοφιλών προορισμών νυχτερινής διασκέδασης (Μύκονος και Ίμπιζα), ένα πακέτο ρομαντικών προορισμών (Σαντορίνη και Αμάλφι) ή και άλλα αντίστοιχα πακέτα διακοπών, τα οποία θα συνδυάζουν τη χώρα μας με γειτονικούς δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Μεσογείου. Είναι προφανές, ότι τα συνδυαστικά αυτά τουριστικά πακέτα είναι περισσότερο ελκυστικά για το μέσο αλλοδαπό (ιδίως μη Ευρωπαίο) τουρίστα, σε σχέση με τα τουριστικά πακέτα προς μία μόνο χώρα και ανταποκρίνονται στη διεθνή τάση για μεγαλύτερη χρονική διάρκεια διακοπών (extended holiday). Ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού και των ειδικών μορφών τουρισμού. Ο θεματικός τουρισμός και οι ειδικές μορφές τουρισμού αποτελούν μία ιδιαίτερα δημοφιλή και προσοδοφόρα κατηγορία τουρισμού, την οποία η χώρα μας προσπαθεί να αναπτύξει ιδίως τα τελευταία χρόνια, με τη θεσμοθέτηση του απαραίτητου νομοθετικού πλαισίου (νόμοι 4582/2018 και 4688/2020). Στις μέχρι σήμερα προσπάθειες για την ανάπτυξη του θεματικού τουρισμού, θα πρέπει να προστεθεί και η κατηγορία των λεγόμενων «γάμων προορισμού» (destination wedding), δηλαδή του φαινομένου της επιλογής μακρινών, εξωτικών και ειδυλλιακών προορισμών για την τέλεση γάμων, η οποία αναπτύσσεται ραγδαία σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κατηγορία αυτή του destination wedding συνιστά έναν ακόμα αναξιοποίητο θησαυρό για τη χώρα μας, μία ειδική κατηγορία θεματικού τουρισμού, που μπορεί να αποφέρει σημαντικά έσοδα στον ελληνικό τουρισμό, όπως ανέπτυξα και σε πρόσφατο άρθρο μου. Η υγειονομική κρίση και οι συνέπειές της στην παγκόσμια τουριστική βιομηχανία θα πρέπει να μετατραπούν σε ευκαιρία, προκειμένου η χώρα μας να προχωρήσει στη θεσμική αναβάθμιση του Υπουργείου Τουρισμού και στην εκπόνηση και υλοποίηση ενός στρατηγικού σχεδίου για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού, το οποίο θα βασίζεται σε ένα καινούριο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης. Ένα μοντέλο που θα περιλαμβάνει την ισορροπημένη και ορθολογική κατανομή του τουριστικού προϊόντος στο σύνολο της χώρας, το άνοιγμα σε νέες τουριστικές αγορές, την κατασκευή νέων τουριστικών μονάδων για την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού, νέων πρότυπων οικισμών για την ανάπτυξη του silver economy, μεγάλων θεματικών πάρκων εθνικής εμβέλειας, τη δημιουργία ενός Διεθνούς Πανεπιστημίου Τουριστικών Σπουδών, την ανάπτυξη του τουρισμού τουλάχιστον τριών εποχών, του θεματικού τουρισμού και των ειδικών μορφών τουρισμού, καθώς και όλες εκείνες τις δράσεις, που θα αναδείξουν την εικόνα της Ελλάδας ως ελκυστικού τουριστικού προορισμού 365 ημερών και θα την καταστήσουν παγκόσμια ηγέτιδα στον τομέα του τουρισμού, αναβαθμίζοντας τη συνολική εικόνα και το brand name της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο. * Ο κ. Ιωάννης Γκιτσάκης (twitter @gitsakis) είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου.