Ο δρόμος όμως δεν ήταν στρωμένος με ροδοπέταλα. Υπήρξαν πρωτόγνωρες καταστάσεις, όπως η πυρκαγιά στη Ρόδο και σε άλλες τουριστικές περιοχές, αλλά και οι πρόσφατες πλημμύρες στη Μαγνησία, που επηρέασαν αρνητικά τη φήμη της Ελλάδας και κατ΄ επέκταση του τουρισμού. Από την άλλη, η διατήρηση του συνολικού εισερχόμενου ταξιδιωτικού ρεύματος και των εσόδων σε ανοδικούς ρυθμούς έδειξε ότι το ελληνικό τουριστικό προϊόν διαθέτει μία ισχυρή ανθεκτικότητα, απέναντι σε κρίσεις που μπορούν να βλάψουν την εικόνα τους. Η αύξηση των τουριστικών εσόδων στήριξε και τα δημόσια έσοδα.

Υψηλότερες επιδόσεις από το 2019
Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού που κατατέθηκε σήμερα στη Βουλή, σημαντικό ρόλο για τη βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών κατά τη διάρκεια του 2023 έχει η ισχυρή τουριστική δυναμική, που οδήγησε ήδη σε μεγαλύτερες ταξιδιωτικές εισπράξεις έναντι του 2019, με το ύψος των εισπράξεων της περιόδου Ιανουαρίου – Ιουλίου 2023 (10,32 δισ. ευρώ) να αντιστοιχεί στο 113,2% των εισπράξεων του αντίστοιχου διαστήματος του 2019 (9,11 δισ. ευρώ) και στο 120,2% των εισπράξεων του αντίστοιχου διαστήματος του 2022 (8,58 δισ. ευρώ).

Οι αυξημένες τουριστικές εισπράξεις θα συμβάλουν με τη σειρά τους σε σημαντικό βαθμό στην αντιστάθμιση του ελλείμματος στο ισοζύγιο αγαθών. Σημειώνεται ότι το 2022 οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ανήλθαν σε ονομαστικούς όρους στο 97,2% του αντίστοιχου επιπέδου του 2019. Επιπλέον, όπως περιγράφεται στο σχέδιο του προϋπολογισμού, ένας από τους πέντε βασικούς λόγους που αυξήθηκαν τα έσοδα από φόρους του φετινού κρατικού προϋπολογισμού είναι η σημαντική αύξηση των τουριστικών εισπράξεων.  

Παραμένουν τα προβλήματα από την έλλειψη εργαζομένων
Ωστόσο, πέραν των φυσικών καταστροφών, υπάρχει μία σειρά προβλημάτων που δεν έχουν λυθεί και εν δυνάμει επηρεάζουν την τουριστική δραστηριότητα. Για παράδειγμα και τη φετινή χρονιά ήταν έντονο το ζήτημα εξεύρεσης υπαλλήλων, τόσο στα ξενοδοχεία όσο και σε άλλες τουριστικές επιχειρήσεις. Οι εκτιμήσεις των τουριστικών φορέων κάνουν λόγο για ελλείψεις, οι οποίες μόνο για τα ξενοδοχεία, ξεπερνούν σε αριθμό τους 60.000 εργαζόμενους. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν για την κάλυψη των θέσεων. Στο πλαίσιο αυτό οι φορείς προτείνουν ενόψει του 2024, αφού εξαντληθούν εκ νέου οι δυνατότητες προσλήψεων από την εγχώρια αγορά, να αναζητηθεί προσωπικό από τρίτες χώρες, με ευέλικτες διαδικασίες στο πρότυπο και άλλων τουριστικών χωρών που αντιμετωπίζουν το ίδιο ζήτημα. 

Για παράδειγμα, εξακολουθητικά μία από τις ειδικότητες που καταγράφονται οι μεγαλύτερες ελλείψεις είναι οι καμαριέρες. Πάντως, υπάρχει η εκτίμηση ότι εν μέρει η κατάσταση θα είναι καλύτερη σε ό,τι αφορά αυτή την ειδικότητα το 2024. Αυτό θα γίνει, αν ένα μέρος ακινήτων που αξιοποιούνταν σε βραχυχρόνιες μισθώσεις και απασχολούσε εργατικό δυναμικό καθαριστριών – συχνά ενισχύοντας τη μαύρη εργασία – επιστρέψει σε μακροχρόνια μίσθωση. Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα ξενοδοχείων που δεν μπορούσαν να βρουν καμαριέρες, παρ΄ ότι έδιναν περισσότερα χρήματα από τη Συλλογική Σύμβαση Εργασίας.

 

Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο στις βραχυχρόνιες μισθώσεις
Να σημειωθεί ότι ήδη έχουν προαναγγελθεί οι αλλαγές στο ρυθμιστικό πλαίσιο των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Οπως αναφέρεται μάλιστα στο προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού με στόχο τη ρύθμιση της αγοράς των βραχυχρόνιων μισθώσεων και την αντιμετώπιση των δευτερογενών αρνητικών επιπτώσεων στην κτηματαγορά και τα ενοίκια, θα επιβληθεί ΦΠΑ 13% και τέλος παρεπιδημούντων στις βραχυχρόνιες μισθώσεις ακινήτων (τύπου airbnb) στα νομικά πρόσωπα και στα φυσικά πρόσωπα με τρία ή περισσότερα εκμισθωμένα διαμερίσματα. Ο φόρος διαμονής θα επιβληθεί και στις βραχυχρόνιες μισθώσεις φυσικών προσώπων, ενώ τα φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα εκμισθωμένα διαμερίσματα υποχρεούνται σε έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Επίσης, θα αυστηροποιηθεί ο ορισμός της βραχυχρόνιας μίσθωσης και εντείνονται οι έλεγχοι δήλωσης εισοδημάτων.

Στον αέρα η έγκαιρη υλοποίηση μεγάλων ξενοδοχειακών επενδύσεων
Από την άλλη, η έλλειψη εργαζομένων επηρεάζει και τις επενδύσεις στον χώρο των ξενοδοχείων. Οπως αναφέρουν ξενοδόχοι που έχουν δρομολογήσει σημαντικές τουριστικές επενδύσεις λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού και στον χώρο των κατασκευαστικών εταιρειών υπάρχει αδυναμία έγκαιρης υλοποίησης των επιχειρηματικών τους σχεδίων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις τοπικές οικονομίες και την απασχόληση.   

Το Τέλος στα τουριστικά καταλύματα που θα επωμιστούν οι επισκέπτες
Εξάλλου, αντίθετος είναι ο τουριστικός κόσμος της χώρας με την εξαγγελθείσα επιβολή Τέλους στα τουριστικά καταλύματα, θέτοντας θέμα ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού σε σχέση με άλλους προορισμούς στο εξωτερικό, που οι επιβαρύνσεις είναι χαμηλότερες ή μηδενικές. Επίσης, θέτουν ζήτημα αδικιών σε ότι αφορά τον τρόπο που επιβάλλεται το μέτρο. Οπως σημειώνουν, αν ισχύσει ό,τι έχει δει το φως της δημοσιότητας έως σήμερα, μπορεί για παράδειγμα ένας επισκέπτης να επιβαρύνεται σε ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων στον Βόλο με 10 ευρώ τη διανυκτέρευση, όταν η δαπάνη της διαμονής θα είναι 100 ευρώ, ενώ σε μία βίλα βραχυχρόνιας μίσθωσης στη Μύκονο θα επιβαρύνεται με 1,5 ευρώ, όταν η ημερήσια δαπάνη της διαμονής μπορεί να φθάνει ακόμη και τα 1.000 ευρώ.  

Σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, προϋπολογίζονται από το 2024 και εφεξής πόροι ύψους 600 εκατ. ευρώ στο εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ώστε να καλύπτονται σε μόνιμη βάση οι δαπάνες κρατικής αρωγής έναντι φυσικών καταστροφών, αυξάνοντας το ύψος διαθέσιμων κονδυλίων γι’ αυτόν τον σκοπό κατά 300 εκατ. ευρώ, για να καλυφθούν τόσο οι υπόλοιπες αποζημιώσεις της τρέχουσας καταστροφής, αλλά και πιθανές μελλοντικές καταστροφές τα επόμενα έτη. Για τον σκοπό αυτό επιβάλλεται τέλος αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, συμπληρωματικά του φόρου διαμονής, στα τουριστικά καταλύματα και στη βραχυχρόνια μίσθωση.

Οι εξελίξεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες επιδρούν στη διαμόρφωση του τουριστικού τοπίου το 2024  
Ενα ακόμη αγκάθι που παραμένει για την πορεία του τουρισμού το 2024 είναι οι εξελίξεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Η ακρίβεια που έχει ενσκήψει σε αρκετές οικονομίες χωρών – βασικών τροφοδοτών τουριστών της Ελλάδας μειώνει το διαθέσιμο εισόδημα για ταξίδια. Οπως αναφέρεται, μεταξύ άλλων, στο προσχέδιο του προϋπολογισμού, ένας από τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους για τη διαμόρφωση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας μας, τόσο για το 2023 όσο και για το 2024, είναι η επιβράδυνση της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας οικονομίας. Ωστόσο, σημειώνεται ότι ένας από τους λόγους που θα μπορούσε να επιδράσει ανοδικά στον ρυθμό ανάπτυξης της Ελλάδας θα είναι η ευνοϊκότερη του αναμενομένου εξέλιξη της τουριστικής κίνησης.